બ્રહ્મસ્વરૂપ પ્રમુખસ્વામી મહારાજના વિરાટ મંદિર-નિમણ કાર્યની એક સંક્ષિપ્ત છબિકથા.. .

કેટલી તપસ્યા, કેટલી શ્રદ્ધા, કેટલી ભક્તિ અને કેટલા મંથનને અંતે

એક પૂર્ણ મંદિરનો અમૃતકળશ ઊંચકાય છે !

બ્રહ્મસ્વરૂપ સંતવિભૂતિ પોતાનો પ્રાણ રેડે છે ત્યારે એક પૂર્ણ અર્થનું મંદિર મહોરે છે,

ત્યારે એમાં દિવ્ય તત્ત્વનો આવિષ્કાર થાય છે,

ત્યારે એ પરમ શાંતિનું કેન્દ્ર બને છે, એક સતત વહેતી દિવ્ય પ્રેરણાની ગંગોત્રીનું નિર્માણ થાય છે,

માનવ-ઉત્કર્ષનું એક સુંદર ધામ ખીલે છે અને અનેક ચૈતન્ય મંદિરોનું સર્જન થાય છે.

આવું મંદિર તેના ખરા અર્થમાં મહોરાવવું એ સામાન્ય માનવીનું કામ નથી.

જે બ્રહ્મસ્વરૂપ સંતવિભૂતિ પોતાનું સર્વસ્વ હોમી દઈને મંદિરનો અમૃતકળશ સમાજને ધરે છે.

શ યુગો સુધી સમાજ એ અમૃતનું પાન કરે છે. આ કળિયુગના ઘોર અંધકારમાં પ્રમુખસ્વામી મહારાજે કેવી રીતે

. રચ્યાં છે ૧૨૦૦ કરતાં વધુ મંદિરો? શ્રદ્ધાના દીપ પ્રગટાવીને. સૌના હૈયે આસ્થાના દીપ પ્રગટાવીને તેઓ એક

પૂર્ણ મંદિરનો આવિષ્કાર કરે છે. પ્રમુખસ્વામી મહારાજ મંદિર રચે ત્યારે માત્ર મંદિરની ઇમારત જ ખડો ન થાય,

અસંખ્ય લોકોનાં હૃદયમાં પણ મંદિર રચાઈ જાય, આજ્ઞાનનાં અંધારાં હડસેલાઈ જાય, ભક્તિનો ઉજાસ ફેલાય.

મિ પ્રમુખસ્વામી મહારાજ મંદિર રચે તેમાં ક્લા-કોૌશલ્ય અને સમર્પણ-ભક્તિની જુગલબંધી હોય.

એટલે જ પૂર્ણ વિરાગી વ્યક્તિત્વ હોવા છતાં તેઓ મંદિર રયવા અવિરત પુરુષાર્થ કરતા -

જમીનની પસંદગીથી લઈને મંદિરમાં સાક્ષાત્‌ પરમાત્માનો નિવાસ થાય ત્યાં સુધી,

મંદિરના નિમાણથી લઈને અનેક પેઢીઓ સુધી મંદિરનો પ્રભાવ ખીલી રહે ત્યાં સુધી.

અનેક લોક્સેવાઓની પ્રવૃત્તિ વચ્યે તેઓ મંદિર-નિમણમાં તન્મય બની રહેતા: ભક્તિભાવપૂર્વક.

ભગવાન સ્વામિનારાયણે આરંભેલી ઉપાસના-મંદિરોની પરંપરાને પ્રજ્વલિત રાખવા

તેઓ ભક્તિભાવપૂર્વક પોતાના પ્રાણ રેડો દે, અને ત્યારે લાખો લોકોના ઉદ્ધારનાં દ્વાર ઊઘડી જાય.

પ્રમુખસ્વામી મહારાજના શતાબ્દી પર્વે મંદિર-નિમાણની તેઓની એ ભક્તિગાથાને માણીએ

એક છબિકથાના સ્વરૂપે, હવે પછીનાં પૃષ્ઠોમાં...

 વિરાટ, અપૂવ અને અનિવચનીય પ્રમુખસ્વામી મહારાજ શતાબ્દી મહોત્સવના સૂત્રધાર અને પ્રેરણામૂર્તિ

પ્રગટ બ્રહ્મસ્વરૂપ ગુરુહરિ મહંત સ્વામી મહારાજે તા. ૧૪-૧-૨૦૨૩ના રોજ લખેલા ઉપરોક્ત શબ્દોમાં બી.એ.પી.એસ. સ્વામિનારાયણ સંસ્થાના એ ૮૦,૦૦૦ સ્વયંસેવકોના મસ્તકે એમણે ચઢાવેલી આભારવર્ષા છે. 

હા, સ્વયં ગુરુહરિ વારી જાય એટલું જ નહીં, એ મહોત્સવમાં આવનારા એક કરોડ એકવીસ લાખથી વધુ દર્શનાર્થીઓ વારી જાય, વિરાટ શબ્દ પણ વામણો પડે - એવું એ ૮૦,૦૦૦ સ્વયંસેવકોનું સેવા-સમર્પણ હતું આ

મહોત્સવમાં.

પ્રમુખસ્વામી મહારાજ શતાબ્દી મહોત્સવની અનેક ગાથાઓમાં સ્વયંસેવકોની ગાથા સદા અમર બની રહેશે. આ મહોત્સવને સાકાર અને સફળ બનાવવામાં આબાલવૃદ્ધ, સ્ત્રીપુરુષ સ્વયંસેવકોએ જે સેવા-સમર્પણ કયું છે તે ક્યારેય પૂર્ણ રીતે આલેખી શકાશે નહીં. આમ છતાં, આ સ્વયંસેવકોની ગાથાનું એક આચમન અહીં પ્રસ્તુત છે.

શતાબ્દી મહોત્સવ ભવ્યતાથી ઊજવવાનું નિર્ધારિત થયું તે સાથે જ મહોત્સવના વિશાળ વ્યાપને પહોંચી વળવા માટે મોટા પ્રમાણમાં અને લાંબા સમય સુધી સ્વયંસેવકોની આવશ્યકતા હતી. પરંતુ આટલી મોટી સંખ્યામાં સ્વયંસેવકો મેળવવાનું એ કોઈ સામાન્ય કે સહેલું કામ નહોતું. સતત બે વર્ષ સુધી કોરોનાની આપત્તિને કારણે સૌના ધંધા-વ્વવસાય-નોકરી પર ઘણી મોટી અસર થઈ હતી. આથી મહોત્સવની સંચાલન સમિતિને શંકા હતી કે પૂરતી  સંખ્યામાં સ્વયંસેવકો ઉપલબ્ધ થશે કે કેમ? પરંતુ મહંત સ્વામી મહારાજે હાકલ પાડી અને સંતો અને અગ્રેસરો સ્વયંસેવકોની નોંધણી કરવામાં આવી તો સૌની અપેક્ષા બહાર, સ્ત્રી-પુરુષ હરિભક્તો, યુવકો-યુવતી અને બાળકો-બાલિકાઓએ હોંશે હોંશે ૩૫ દિવસથી લઈ એક વર્ષ સુધીની સેવા નોંધાવી. ૮૦,૦૦૦ સ્વયંસેવકોની નોંધણી માત્ર એક મહિનામાં થઈ ગઈ. એવું લાગ્યું કે જાણે તમામ હરિભક્તો આ મહોત્સવની રાહ જોઈને જ બેઠાં ન હોય!
માર્ચ મહિનામાં પૂજ્ય ઈશ્વરચરણદાસ સ્વામીના સાંનિધ્યમાં પ્રમુખસ્વામી મહારાજ નગરનું ખાતમુહૂર્ત થયું ત્યારથી સેવાને વિશેષ વેગ પ્રાપ્ત થયો. જોકે એ પૂર્વેથી પૂજ્ય નિખિલેશદાસ સ્વામી અને બાંધકામ વિભાગના સંતો-સ્વયંસેવકો દ્વારા નગરની સેવા તો શરૂ થઈ જ ગયેલી. શરૂઆતના તબક્કામાં તો જમીન સમથળ કરવામાં ઝાડ-ઝાંખરાં કાપવાં વગેરે અતિ શ્રમયુક્ત સેવા હતી. વળી, મર્યાદિત સગવડને લીધે ઉતારા, ભોજન, આરામ દરેક બાબતમાં અનેક અગવડતાઓ હોય તે સ્વાભાવિક હતું. અને ઉપરથી ઉનાળાનો આકરો તાપ, ક્યારેક તો ડિહાઈડ્રેશનની તકલીફ થઈ જાય, ધૂળ પણ એટલી ઊડે છતાં સ્વયંસેવકોએ સેવામાં પાછીપાની કરી નથી.
પ્રમુખ જ્યોતિ ઉદ્યાન (ગ્લો ગાર્ડન)ની સેવામાં સળિયા વાળવા, વેલિંગ કરવું વગેરેની સેવા અત્યંત ધીરજ અને સમય માંગે તેવી હતી. કલાકોના કલાકો આ સેવામાં ધીરજથી બેસી સેવા કરવાની થાય, દિવસના અંતે કોઈક વખત આખી આકૃતિ ફરી બનાવવાની થાય તો પણ સ્વયંસેવકોએ ધીરજ અને ખંતથી સેવા કરી છે. ક્યારેક સતત વેલ્ડિંગના કામના કારણે આંખો પણ દુખે, પોતે બીમાર પડે તો ડોક્ટરને વિનંતી કરે કે, મને એવી દવા આપો કે જલદી સારું થઈ જાય અને હું વધુ સેવા કરી શકું. પણ ઘરે જવાનો કે આરામ કરવાનો સંકલ્પ કોઈએ નથી કર્યો. પેવર બ્લોક પાથરવાની સેવામાં સંતો સહિત નાના-મોટા સૌ સ્વયંસેવકો જોડાયા. આખો દિવસ પોતાના વિભાગની સેવા કરી હોય છતાં રાત્રે બ્લોક પાથરવાની સેવામાં અનેક સ્વયંસેવકો મહિમાપૂર્વક જોડાતા.
સ્વયંસેવકોએ ભર ઉનાળાની ભયંકર ગરમી સહન કરી છે, તો અનરાધાર વરસતા વરસાદની હેલીમાં પાણી ઉલેચીને પણ સેવા કરી છે. એકવાર તો વરસતા વરસાદમાં આખા દિવસની સેવા કરી ઉતારે આરામ માટે જતા હતા, ત્યાં સૂચના મળી કે લેન્ડસ્કેપ વિભાગમાં માંચડો પડી ગયો છે, એટલે તરત જ આરામને બદલે સ્વયંસેવકો લેન્ડસ્કેપ વિભાગમાં સેવામાં પહોંચી ગયા અને વરસતા વરસાદમાં આ માંચડો ઊભો કરી દીધો અને અનેક છોડને તણાતા બચાવી લીધા. સ્વયંસેવકોના ઉતારામાં પણ ગોઠણ સુધી પાણી ભરાઈ ગયાં અને સામાન પલળી ગયો હતો. છતાં સૌએ પોતાની સેવા એક પણ દિવસ થંભાવી નથી. ક્યારેક તો આ સ્વયંસેવકોને આરામ માટે, જમવા માટે આગ્રહ કરવો પડે કે હવે તમે સૌ જમવા-આરામમાં જાઓ, એવો અદમ્ય ઉત્સાહ સૌને હતો.
મોટી ઉમરના વૃદ્ધ, વડીલ, અશક્ત અને બહુ નાની ઉંમરના સ્વયંસેવકોને સેવામાં જોડાવાની અનુમતિ નહોતી. છતાં “શરીરનું જે થવું હોય તે થાય પણ શતાબ્દીની સેવા તો કરવી જ છે' એવા વિચારથી ઉમર અને બીમારી છુપાવી છુપાવીને પણ કેટલાક સ્વયંસેવકો સેવામાં આવી ગયા. મહોત્સવની પૂર્વતૈયારી દરમ્યાન, મહોત્સવ દરમ્યાન અને મહોત્સવ પૂર્ણ થયા પછી મહોત્સવ સમેટવામાં પણ આ સ્વયંસેવકોએ સ્વામીશ્રીને રાજી કરવાની ભાવનાથી અપાર સેવા કરી. પારિવારિક સંકટો કે નાનાં મોટાં અનેક કષ્ટો ગણકાર્યા નથી.
બાંધણીના હસમુખભાઈ મોચી તો દૂબળી ભટ્ટ જેવી સ્થિતિ છતાં પોતાનું સીવવાનું મશીન લઈને ૪ મહિના સેવામાં આવી ગયા. ચીખલીના ચેતનકુમાર વેલ્ડિંગ કરીને ઘરનો વ્યવહાર ચલાવતા હતા. છતાં ઘર વ્યવહાર માટે અન્ય વ્યવસ્થા કરીને નગરમાં વેલ્ડિંગની સેવામાં આવી ગયા. અમરેલી પાસેના બાબરાના એક યુવાન આર્થિક સ્થિતિને પહોંચી વળવા બે-બે નોકરી કરે છે. છતાં નોકરી મૂકીને છ મહિનાની સેવામાં જોડાયા. દાહોદના કિરણભાઈ રાવળે તો સેવામાં આવવા માટે પસ્તી-ભંગાર કલેક્શન માટેનો પોતાનો ટેમ્પો ખોટ ખાઈને વેચી દીધો. બોરીવલીના અજિતભાઈ સોલંકી તો સાઈકલ લઈને ફૂડ ડિલિવરી કરવાનું કામ કરે છે. પરંતુ તે કામ પડતું મૂકીને સેવામાં ઝંપલાવી દીધું. મહેસાણાના ભાવિકભાઈ સુથારે તો દુકાન બંધ કરી, ઘરનો વ્યવહાર ચલાવવા વ્યાજે લોન લીધી અને સેવામાં આવી ગયા. અનેક સ્વયંસેવકોએ આર્થિક સંકટ વચ્ચે સેવા કરી છે.
દેહની પરવા કરી નથી
સેવા દરમ્યાન ઘણા સ્વયંસેવકોને નાની મોટી શારીરિક તકલીફો રહેતી. છતાં સૌએ આ તકલીફોને ગણકાર્યા વગર સેવા કરી છે. અંજારના અમરદીપસિંહ જાડેજાનો તો કમરથી નીચેનો આખો ભાગ થોડા મહિના પૂર્વે દાઝી ગયો હતો. સિલિકોન સીટ પહેર્યા વગર ઊભા રહેવાની કે બેસવાની પણ તકલીફ પડે છતાં તેઓ સેવામાં જોડાયા.
થાનગઢના રમણભાઈને તો એક હાથ જ નથી. છતાં તેઓ પાર્કિંગની સેવામાં જોડાયા હતા. કરખડીના અશ્ચિનભાઈને કમરનો દુખાવો રહે છે, છતાં પોતાનો ટેમ્પો સાથે લઈને સેવા કરી. રાયસણના ગોવિંદભાઈ પટેલને સેવા દરમ્યાન અકસ્માતે હાથ ભાંગ્યો. તો બીજા દિવસે પ્લાસ્ટરવાળા હાથે પણ સેવામાં જોડાઈ ગયા. મીરારોડ, મુંબઈના નેનેશભાઈ તો શનિ-રવિ રજામાં થર્ડ કલાસમાં મુસાફરી કરીને અમદાવાદ સેવામાં આવતા. રણછોડ નગર, રાજકોટના નારણભાઈને પગમાં ઈજા થઇ હતી. પગમાં ઓપરેશન પણ કરાવેલું અને છ સ્કૂ મારેલા. સેવામાં આવવાની હાકલ થતાં તેમણે ડૉક્ટરને કહ્યું કે, મારા પગમાં છ સ્ક્રૂ છે, એમાં દુખતા પગમાંથી એક સ્ક્ૂ કાઢી નાખો. ડોકટરે કારણ પૂછતાં તેમણે કહ્યું કે, 'મને છ સ્કૂમાંથી એક સ્ક્રૂ ચાલતી વખતે નડે છે, અને મારે શતાબ્દીની સેવામાં જવાનું છે.' ડૉક્ટરે કહ્યું કે જો તે સ્ક્ર કાઢી લઈશું તો આજીવન પગમાં ખોડ રહી જશે. તમે ત્યાં કોઈ પ્રકારની શારીરિક શ્રમયુક્ત સેવા નહીં કરી શકો.' ડૉક્ટરની આ સલાહને અવગણીને નારણભાઈએ તે સ્ક્રૂ કઢાવી નાખ્યો અને છેક સુધીની સેવામાં આવી ગયા.
નગરમાં નિમાણ પામેલા લગભગ તમામ ટોઇલેટ બ્લોકમાં પ્લાસ્ટર કરવાની સેવા તેઓએ કરી છે. શાલિગ્રામ-બારડોલીના દોપકસિંહ દેસાઈને હાથમાં કંપારીની જન્મજાત બીમારી છે. તેમણે સેવામાં આવવાનો સંકલ્પ કર્યા એના ૨૦ દિવસ પહેલાં દવાની કંઈક આડઅસર થવાથી બંને હાથમાં કંપારી વધી ગઈ. તેઓને એમ કે, સારું થઈ જશે. પરતુ કંપારી વધતી ગઈ. સેવામાં આવ્યા બાદ જમવાની ડિશ પણ ન પકડી શકાય એટલી કંપારી વધી ગઈ. ક્યારેક બીજા કોઈ જમાડે ત્યારે જમી શકે છે. એવી સ્થિતિમાં પણ તેઓ ઉત્સાહથી સેવા કરવા આવ્યા.
વિધાનગરના કુમારપાલસિંહ ચૂડાસમા સેવામાં આવ્યા તે પૂર્વે ૧૫ ઓક્ટોબરે તેઓને અકસ્માત થયો હતો. ખભામાં ફ્રેક્ચર થયું હતું, પગમાં પણ ૧૬ ટાંકા આવ્યા હતા. તેઓને થયું કે, જો હું પાટો રાખીશ તો મારી શારીરિક તકલીફોને જોઈને સંચાલકો મને સેવા નહિ કરવા દે. આમ વિચારીને બધા પાટા કાઢીને તેઓ પહેલી નવેમ્બરથી સેવામાં જોડાઈ ગયા. ખભા અને પગના
અસહ્ય દુખાવા વચ્ચે પણ તેમણે સેવા છોડી નહીં. મીરા રોડ, મુંબઈના ડોક્ટર સંજયભાઈ કરકરની સેવા પૂર્વતૈયારીના દિવસોમાં ભક્તિદૃદય સ્વયંસેવક ઉતારામાં દવાખાનામાં હતી. સેવા દરમિયાન સળંગ ઊંઘ અડધો કલાકથી વધુ ન મળે, એવો ભીડો રહે. ઘણી વખત સવારનો નાસ્તો કરવાનો સમય જ ન મળે. સીધું બપોરે ભોજન. આવો ભીડો વેઠીને અનેક સ્વયંસેવકોએ સેવા કરી છે.

• સ્ત્રી-પુરુષ મયાદા