પરિચય: પ્રાગજી ભકત 16 થી 20 પ્રકરણની સમરી

 ૧૬. પ્રાગજી ભક્ત દ્વારા પ્રગટપણું

1. ભીમ એકાદશીનો સમૈયો અને સ્વામીનું હેત

• જૂનાગઢમાં ભીમ એકાદશીના સમૈયા પ્રસંગે હજારો હરિભક્તો એકઠા થયા.
• ચોકમાં ભવ્ય ચંદની બાંધી હતી, જે જોઈને સ્વામી પ્રાગજી ભક્તને યાદ કરી રડી પડ્યા.
• સ્વામી કહે:
  • "એણે કેનો બાપ માર્યો હશે કે એને સત્સંગ બહાર કર્યો?"
  • "એને વિમુખ કરનારા જ વિમુખ છે."
• આ અવકાશે સ્વામીની પ્રાગજી ભક્ત પ્રત્યેની અનન્ય ભક્તિ પ્રગટ થઈ.

2. જૂનાગઢ છોડવાનો નિર્ણય

• જાગા ભક્ત અને અન્ય હેતવાળા ભક્તો દ્વારા મંદિરનું કામ કરાવ્યું.
• પછી પોતે દેશમાં સત્સંગ માટે પ્રસ્થાન કર્યું.
• નાગરવાડા દરવાજા પાસે થોભી બોલ્યા:
  • "ચાલીસ વર્ષ, ચાર માસ ને ચાર દિવસ અહીં રહ્યા. હવે સત્સંગમાં ફરશું ને મહુવે જઈને રહીઃ"
• આ સાથે સ્વામી પ્રાગજી ભક્ત દ્વારા સત્સંગમાં પ્રગટ રહેવાનો સંકેત આપી ગયા.

3. ગોંડળ અને ગણોદમાં પધરામણી

• વંથળી, અપલેટા, પંચાળાની યાત્રા કરીને ગોંડળ પધાર્યા.
• ગોંડળના રાજાના આગ્રહથી રાજદરબારમાં પધરામણી કરી.
• નાનકડા ભગવતસિંહજીને વર્તમાન ધરાવ્યું અને આશીર્વાદ આપ્યા.
• ગણોદ દરબાર અને માધવજી કારભારી ત્યાં પણ પધરામણી કરી.

4. સ્વામીનો અંતિમ સમય

• આસો સુદ ૧૨, રાત્રે પોણા દસ વાગ્યે સ્વામી દેહ છોડીને અક્ષરધામ પધાર્યા.
• શ્રીજી મહારાજની સેવામાં બિરાજ્યા.

5. પ્રાગજી ભક્ત અને સત્સંગ પર અસર

• સ્વામીના વિરહથી પ્રાગજી ભક્ત અત્યંત દુઃખી થયા.
• સંપૂર્ણ સત્સંગમાં શોકની ઘેરી છાયા પ્રસરી ગઈ.
• સત્સંગે એક મહાન અધ્યાય ગુમાવ્યો, પણ પ્રાગજી ભક્ત દ્વારા તેમના ઉપદેશો જીવંત રહ્યા.

આ પ્રસંગો ભગતજી મહારાજની અપરંપાર ભક્તિ, તેમનો દિવ્યભાવ અને પરમ એકાંતિક સ્થિતિનો પરિચય આપે છે.

1. સત્સંગમાં પુનઃ સ્વીકાર

• પ્રાગજી ભક્ત લગભગ ત્રણ વર્ષ સુધી સત્સંગથી વિમુખ રહ્યા છતાં તેમણે સર્વ પ્રત્યે દિવ્યભાવ રાખ્યો.
• મોટા સાધુઓએ તેમની એકાંતિક ભક્તિ અનુભવી અને તમામે ભેગા મળીને સત્સંગમાં ફરી સ્વીકારી.
• તેમની અલૌકિક બ્રાહ્મી સ્થિતિને કારણે હંમેશા "ભગતજી" તરીકે સંબોધવા લાગ્યા.

2. ગિરધરભાઈ અને ભગતજીની ગુરુદીક્ષા

• ગિરધરભાઈ એક પરમ સત્પુરુષની શોધમાં હતા.
• હરિકૃષ્ણ મહારાજે દર્શન આપી જણાવ્યું કે પ્રાગજી ભક્ત પરમ એકાંતિક ભક્ત છે.
• પ્રારંભે ગિરધરભાઈને શંકા થઈ, પણ મહારાજે ફરીથી એ જ સંદેશ આપ્યો.
• પ્રથમ સમાગમમાં જ તેમની પ્રતીતિ થઈ અને તેમણે ભગતજીને ગુરુ સ્વીકાર્યા.
• વરતાલના કોઠારી ગોરધનભાઈએ ગિરધરભાઈને "વિજ્ઞાનદાસજી" નામથી સાધુ દીક્ષા અપાવી.

3. ભગતજીની દિવ્ય વાણી અને બેચર ભગતનો પરિવર્તન

• એક વખત બેચર ભગતે ભગતજીને કેડિયું સીવવા આપ્યું.
• ભગતજીએ માપ લીધા વિના તે બંધબેસતું બનાવી દીધું.
• તેઓએ કહ્યું:
  • "આ તો દેહનું કેડિયું છે, પણ અંતરનું કેડિયું સીવવા મારે આસને આવવું પડશે."
• આ શબ્દોથી બેચર ભગત ભાવવિભોર થઈને આસને સમાગમ કરવા લાગ્યા.
• તેમને આત્મા-પરમાત્માની વાતો સાંભળીને ખૂબ આનંદ થયો અને ભગતજીના ઉપદેશથી પ્રભાવિત થયા.

4. પવિત્રાનંદ સ્વામીનો દુઃખ અને શાંતિ

• આણંદમાં એક પ્રસંગે જુવાન સંતોએ પવિત્રાનંદ સ્વામીને અણસાર આપ્યો.
• આથી, તેઓ ખૂબ દુઃખી થઈ અને શાંતિ માટે ભગતજી પાસે આવ્યા.
• ભગતજીએ 'વચનામૃત'ના આધારથી સંજ્ઞાન આપ્યું:
  • "આત્મસત્તારૂપ થવા માટે પ્રગટ ગુણાતીતાનંદ સ્વામી જેવા સંતમાં અખંડ પ્રીતિ કરવી જોઈએ."
• આ ઉપદેશથી પવિત્રાનંદ સ્વામી શાંત થયા અને તેમને પણ ભગતજીના મહાન ગુણોની પ્રતીતિ થઈ.

5. મહાપુરુષદાસજીનો ઉત્કર્ષ

• કોઠારી ગોરધનભાઈએ કોઠારી બેચર ભગતને છૂટા કર્યા.
• તેઓ ભગતજી પાસે આવ્યા, પણ ભગતજીએ તેમને ઠપકો આપ્યો અને માફી માગવા કહ્યું.
• તેમણે ગોરધનભાઈ પાસે માફી માગી અને આખરે આચાર્ય મહારાજ દ્વારા દીક્ષા મેળવી.
• નવું નામ "મહાપુરુષદાસજી" મળ્યું, જેનાથી તેઓ પૂર્ણ ભક્તિમાં લીન થઈ શક્યા.

1. સુરત મંદિરમાં ઘનશ્યામ મહારાજની મૂર્તિપ્રતિષ્ઠા

• ભગતજી હાથી ઉપર ઝૂલ સીવતા હતા અને સાથે ભક્તોને બોધ કરતા હતા.
• સંતો અને હરિભક્તો એમની મિષ્ટ વાણી સાંભળવા આસને ભેગા થતા.
• યજ્ઞપુરુષદાસજી (શાસ્ત્રીજી મહારાજ) એ પ્રથમ વખત ભગતજી મહારાજના દર્શન કર્યા.
• તેઓ ભગતજીની બ્રહ્મસ્થિતિથી પ્રભાવિત થયા અને મનથી ભગતજીને ગુરુ સ્વીકાર્યા.
• ભગતજી પાસેથી શ્રીજીમહારાજના સર્વોપરીપણું અને ગુણાતીતાનંદ સ્વામીને અક્ષર સ્વરૂપ તરીકે પ્રથમ વખત સમજ્યા.
• વિજ્ઞાનાનંદ સ્વામીએ આ વાતની સાક્ષી પૂરી, જેનાથી યજ્ઞપુરુષદાસજીની દઢ પ્રતીતિ થઈ.

2. યજ્ઞપુરુષદાસજી પ્રત્યે ભગતજી મહારાજનો વિશેષ સ્નેહ

• ભગતજી મહારાજે યજ્ઞપુરુષદાસજીને "મારો કોડિલો લાલ" કહી પ્રગટ પ્રેમ દર્શાવ્યો.
• રામરતનદાસજી, જે યજ્ઞપુરુષદાસજીના જોડિયા સાધુ હતા, તેમણે ભગતજી પાસે શ્રીજીમહારાજના ચરણારવિંદ માગ્યા.
• ભગતજીની આજ્ઞાથી યજ્ઞપુરુષદાસજીએ તે ચરણારવિંદ રામરતનદાસજીને આપ્યા.
• આચાર્ય મહારાજને આ જાણ થતાં, ભગતજી મહારાજને ઠપકો મળ્યો.
• ત્યારે ભગતજી ભાવમાં આવી ગયા અને કહ્યું: "ચરણારવિંદના પાડનારા શ્રીજીમહારાજ, હું એને આપીશ."
• આ વાક્યએ બતાવ્યું કે ભગતજી યજ્ઞપુરુષદાસજી પ્રત્યે અપાર રાજીપો ધરાવતા હતા.

3. સત્સંગમાં ભગતજી મહારાજનો મહિમા વધતો ગયો

• વિજ્ઞાનદાસજી, યજ્ઞપુરુષદાસજી, મહાપુરુષદાસજી જેવા મોટા સંતો નિડર બની ભગતજી મહારાજનો સમાગમ કરતા.
• ભગતજી દ્વારા બ્રહ્મસ્થિતિના ઉપદેશો અને શ્રીજીમહારાજ-સ્વામીના તત્વજ્ઞાનના પ્રકાશને કારણે સત્સંગમાં તેમનો મહિમા વધ્યો.
• આચાર્ય મહારાજે પણ તેમની વાતો સાંભળવાનું પસંદ કરવાનું શરૂ કર્યું અને તેમને ખાસ સમૈયા-ઉત્સવમાં આમંત્રિત કરતા.
• તેમની પ્રસિદ્ધિથી કેટલાક ત્યાગી વર્ગના સંતો અસંતુષ્ટ થયા અને ફરિયાદો પણ થઈ.
• ભગતજીએ પોતાનાં સંતો પાસે માફી મંગાવી, જેનાથી એમની વિનમ્રતા અને સમાધાનમૂળક વૃત્તિ સ્પષ્ટ થાય છે.

4. સમાનતા અને દયાળુ સ્વભાવ

• નડિયાદમાં એક પ્રસંગે ભગતજી એક ભક્ત સાથે મંદિર પધારી રહ્યા હતા.
• શેરી સાંકડી હોવાથી સામેથી આવતા હરિજન સ્ત્રીને તે ભક્તે દૂર થવા કહ્યું.
• ભગતજી તેને જોઈને અસંતોષ વ્યક્ત કરતા કહ્યું: "શું એના હૃદયમાં ભગવાન નથી?"
• તેમણે સમજાવ્યું કે જીવપ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે દયા અને સમાનભાવ રાખવો જોઈએ.

૧૯. “મને સ્વામિનારાયણ વળગ્યા છે