પ્રવીણ : અક્ષરપુરુષોત્તમ ઉપાસના પ્રકરણ - 1 - સમરી

 ઉપાસનાનો મહત્ત્વ – સંપ્રદાય માટે અનિવાર્ય માર્ગદર્શિકા

• ઉપાસનાનું મહત્વ:

  • સંપ્રદાયના આશ્રિતો માટે ઉપાસનાનું સાચું જ્ઞાન મેળવવું અત્યંત આવશ્યક છે.
  • ઉપાસનાનું શાસ્ત્ર અને આધ્યાત્મિક તત્વ ભગવાન સ્વામિનારાયણ દ્વારા પ્રબોધવામાં આવ્યું છે.

• ભવિષ્યના માર્ગદર્શક:

  • શાસ્ત્રીજી મહારાજ સ્વામીશ્રી યજ્ઞપુરુષદાસજીએ સાચી ઉપાસનાનું તત્વ સમજાવ્યું અને તેને પ્રવર્તાવ્યું.
  • તેમના દ્વારા શરૂ કરેલી ગુરુપરંપરાએ શુદ્ધ ઉપાસનાનું જ્ઞાન અનેક મુમુક્ષુઓ સુધી પહોંચાડ્યું છે.

• પ્રમાણોનો આધાર:

  • શ્રીમુખના શબ્દો, પરમહંસોનાં પ્રસંગો, અને બ્રહ્મસ્વરૂપ સત્પુરુષોનાં અનુભવસિદ્ધ પ્રવચનો ઉપાસનાનું સાર દર્શાવે છે.
  • આ આધાર પર વિશ્વાસ અને પ્રતીતિ સાથે ઉપાસનાનું પ્રચાર કરવામાં આવ્યું છે.

• જ્ઞાનનું પ્રસાર:

  • આ ઉપાસનાનું શાસ્ત્ર માત્ર સંપ્રદાય માટે જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર જગત માટે માર્ગદર્શક બને છે.
  • જગતભરમાં આ જ્ઞાન અનેક લોકો સુધી પહોંચે છે અને આધ્યાત્મિક વિકાસ માટેનો પાયો પૂરું પાડે છે.

નિષ્કર્ષ:
ઉપાસનાનું સાચું જ્ઞાન જીવનમાં આધ્યાત્મિક વિકાસ માટે અનિવાર્ય છે. શાસ્ત્રીજી મહારાજે ઉપાસનાનું શ્રેષ્ઠ માર્ગ પ્રસ્થાપિત કરીને સંપ્રદાયને શુદ્ધ આધાર આપ્યો છે.

ઉપાસનાનું મહત્ત્વ – મોક્ષના માર્ગ માટેનો મુખ્ય આધાર

• મુમુક્ષુ માટે ઉપાસનાનું મહત્વ:

  • દરેક મુમુક્ષુ બ્રહ્મભાવ પામવા માટે વ્રત, તપ, યોગ, યજ્ઞ, દાન અને સત્સંગ જેવા વિવિધ સાધનોનો આશરો લે છે, પરંતુ આ બધું અંતે ભગવાનના ધામમાં જવાનો માર્ગ દર્શાવે છે.
  • આ ધ્યેય માટે ઉપાસના એ સર્વોત્તમ અને અનિવાર્ય સાધન છે.

• શ્રીજીમહારાજના વચનામૃતમાં ઉપાસનાનું બળ:

  • શ્રીજીમહારાજ કહે છે: "ઉપાસના વિના કોઈ પણ વસ્તુ સિદ્ધ થતી નથી." (વચનામૃત ગઢડા પ્રથમ ૫૬)
  • ઉપાસના વિના આત્મા બ્રહ્મને જોઈ શકતો નથી, તેવું વચનામૃતમાં ભારપૂર્વક જણાવાયું છે.
  • ભગવાનની ઉપાસના વિના જીવને બ્રહ્મદર્શન શક્ય નથી. આ ઉપાસનાના અભાવમાં શાસ્ત્રમાં વર્ણવેલ સંખ્યા કે યોગ પણ સફળ થતું નથી.

• મૃત્યુ સમય અને ઉપાસનાનું બળ:

  • મૃત્યુ સમુદ્ર જેવો છે, અને તે પાર કરવાનું સાધન માત્ર ભગવાનની ઉપાસનામાં છે.
  • અંતકાળે આત્મનિષ્ઠા એકલી કામ નથી આવતી, પણ ભગવાનના દઢ આશરો અને ઉપાસના જ જીવને બચાવે છે. (વચનામૃત ગઢડા પ્રથમ ૬૧)

• ગુણાતીતાનંદ સ્વામીનાં વચન:

  • "ઉપાસનાથી સોક્ષ છે." (સ્વામીના વચનામૃત ૫/૧૩૫)
  • "અપાર દુઃખ પડે તો પણ જીવને દેવના ધામમાં જવાનું બળ ઉપાસનાથી જ મળે છે." (સ્વા.વા. ૧/૫૬)
  • ઉપાસના દઢ હોય તો જીવ લડથડતો નથી, અન્ય સાધનો સાથે લડથડ થાય તેવું બને છે.

• ઉપાસનાનું અંતિમ સિદ્ધાંત:

  • મહાપ્રલય જેવા સંજોગો પણ જો ઉપાસનાનું બળ હોય, તો જીવ સુખી રહે છે અને ભગવાનના ધામમાં જવાની શાંતિ અનુભવે છે.

નિષ્કર્ષ:
ઉપાસના એ જીવના આત્માની શાંતિ, બ્રહ્મભાવ અને મોક્ષ માટેનું પરમ સાધન છે. શ્રીજીમહારાજ, ગુણાતીતાનંદ સ્વામી અને શાસ્ત્રોના આધારે ઉપાસનાનું મહત્ત્વ આપણે સમજીએ તો એ જીવને અખંડ શાંતિ અને પરમ સુખમાં દોરી જાય છે.

ઉપાસના એટલે શું?

ઉપાસના એ ભગવાન પ્રત્યેની નિષ્ઠા અને તેમના પરમ તત્વને યોગ્ય રીતે સમજવાનો માર્ગ છે. શ્રીજીમહારાજે વચનામૃતમાં ઉપાસનાનું દઢ મનન કરવાની પેઠે આદેશ આપ્યો છે.

ઉપાસનાની વ્યાખ્યા:

• ભગવાનને નીચેના ચારે અંગો સાથે સમજવું:
  1. સર્વકર્તા: ભગવાને જ સૃષ્ટિની રચના કરી છે અને તે સર્વ કાર્યના કર્તા છે.
  2. સદા દિવ્ય સાકાર: ભગવાન હંમેશા સાકાર અને દિવ્ય સ્વરૂપમાં છે.
  3. સર્વોપરી: ભગવાન સર્વ તત્વો અને દેવતાઓથી ઉપર છે.
  4. સદા પ્રગટ: ભગવાન હંમેશા પ્રગટ સ્વરૂપે રહે છે અને મુમુક્ષુઓના જીવનમાં હાજર છે.

અક્ષરબ્રહ્મનો સંગ:

• અક્ષરબ્રહ્મના સ્વરૂપને યથાર્થ રીતે સમજવું અને તેનો સંગ રાખવો.
• આ સંગ દ્વારા પરબ્રહ્મના પરમ સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે.

પરમાત્માની સેવા:

• પરમાત્માની નિષ્ઠાના આ ચારે અંગોને મનન દ્વારા જીવનમાં દઢ કરવી.
• અક્ષરબ્રહ્મના સંગ સાથે પરમાત્માની સેવા કરવાનો આદર્શ સાધન.

નિષ્કર્ષ:
ઉપાસના વિના મુમુક્ષુને ભગવાનના ધામમાં પ્રવેશ મળતો નથી. આ માટે ઉપાસનાની સાચી સમજણ દઢ કરવી એજ સત્ય માર્ગ છે.