ભગવાન સ્વામિનારાયણ ભાગ-1- ઉદ્દગીથ 3 સમરી

પરબ્રહ્મ શ્રી સ્વામિનારાયણના પ્રાગટ્ય પૂર્વની દિવ્ય સ્થિતિ

1. છપૈયામાં ધર્મ અને ભક્તિના દિવ્ય પ્રભાવ:

   • ધર્મભક્તિના સહવાસથી છપૈયાના દરેક લોકોના અંતરમાં ભક્તિ ભાવ જાગ્યો.
   • સૌ પ્રેમપૂર્વક જીવન જીવવા લાગ્યા અને કૃષ્ણભક્તિમાં લીન થયા.

2. અસુરોમાં વિનાશની ચિહ્નો:

   • અસુરોના મન ભયગ્રસ્ત થઈ ગયા, તેમને ભયાનક સ્વપ્નો આવવા લાગ્યા.
   • પળે પળે અપશુકન થવા લાગ્યા, જે દિવ્ય અવતારના પ્રાગટ્યના સંકેત હતા.

3. ભક્તિદેવીનું દિવ્ય સ્વરૂપ:

   • ભક્તિદેવીનું તેજસ્વી સ્વરૂપ બધાંને આશ્ચર્યમાં મુકતું હતું.
   • લોકો કલ્પના કરતા કે આ શચીદેવી, અનસૂયા કે સાવિત્રી છે!

4. ધર્મદેવના ઘેર પરબ્રહ્મનો પ્રાગટ્ય સંકેત:

   • ધર્મદેવે દિવ્ય અનુભૂતિ કરી, ભક્તિદેવીના ઉદરમાં પરબ્રહ્મ પુરુષોત્તમ ભગવાનનો વાસ થયો.
   • પૃથ્વી પર શુભ ચિહ્નો દેખાવા લાગ્યા.

5. પૃથ્વી પર આનંદમંગળનાં લક્ષણો:

   • વસંત ઋતુના આગમન સાથે પૃથ્વી હરીયાળી અને ફળવતી બની.
   • વનસ્પતિઓ અને વૃક્ષોએ પુષ્પ-ફળોથી પરબ્રહ્મના સ્વાગત માટે આતુરતા દર્શાવી.
   • વેદો અને બ્રાહ્મણો આનંદમંગલનો પ્રસાર કરતા હતા.

પરબ્રહ્મ શ્રી સ્વામિનારાયણ ભગવાનના પ્રાગટ્ય

1. દિવ્ય પ્રકાશ અને પ્રસૂતિ સંકેત:

   • ભક્તિમાતાના અંગમાંથી તેજસ્વી પ્રકાશ નીકળતો હતો, જે પ્રસૂતિનો સંકેત હતો.
   • સંવત ૧૮૩૭, ચૈત્ર સુદ નવમીને સોમવારે, સવારે ૧૦ વાગ્યે પરબ્રહ્મ ભગવાન પ્રગટ થયા.

2. પ્રાગટ્ય સમયે બ્રહ્માંડમાં મંગલ લક્ષણો:

   • ચંદ્ર અને તારા વધુ તેજસ્વી બની ગયા.
   • ગાયો આનંદથી ધર્મદેવના ઘર તરફ દોડી.
   • દિવ્ય સુગંધિત પવન વહેવા લાગ્યો, પક્ષીઓ કલરવ કરવા લાગ્યા.
   • દેવતાઓએ આનંદથી નૃત્ય કર્યું અને ગંધર્વોનું સંગીત ગુંજી ઉઠ્યું.

3. છપૈયાપુરમાં આનંદ:

   • સમગ્ર છપૈયાપુરમાં આ દિવ્ય પ્રાગટ્યના સમાચાર વીજવેગે પ્રસરી ગયા.
   • સ્ત્રીઓ, પુરૂષો, બાળકો અને વૃદ્ધો ભેટ સામગ્રી લઈને ધર્મદેવના ઘેર દોડી ગયા.

4. ધર્મદેવના ઘેર મંત્રોચ્ચાર અને સત્સંગ:

   • બ્રાહ્મણોએ સામવેદના મંત્રો પઠન કર્યા.
   • ભગવદ ગીતાના પાઠ સાથે શરણાઈઓના મંગલસૂર ગુંજી ઉઠ્યા.

5. ભગવાનના દિવ્ય દર્શન:

   • ભક્તિમાતાએ બાળકના સ્વરૂપમાં ભગવાનનાં દિવ્ય સ્વરૂપના દર્શન કર્યા.
   • ભગવાને માતાને દિવ્યભાવમાં વધુ ખેંચાઈ ન જાય તે માટે કર્ધનાટ હાસ્ય કર્યું, જે દિવ્ય પ્રકાશ સાથે પ્રસર્યું.

6. જ્યોતિષ સંકેત:

   • વિદ્વાન બ્રાહ્મણોએ કુંડળી તપાસી, જેમાં તમામ ગ્રહોના સુયોગ દર્શાવતા હતા કે,
     "આ એક સાદારણ બાળક નહીં, પરમાત્મા પોતે પૃથ્વી પર પધાર્યા છે."

ભગવાન શ્રી સ્વામિનારાયણના જન્મોત્સવ અને દિવ્ય લીલાઓનું વર્ણન

1. જાતકર્મ અને દાન પુણ્ય:

   • ધર્મદેવ અને ભક્તિમાતાએ પુત્રજન્મના આનંદમાં જાતકર્મ સંસ્કાર કર્યા.
   • બ્રાહ્મણોને દાન અને વસ્ત્રદાન આપવામાં આવ્યા.
   • પળિયાં લેનાર સ્ત્રીઓ માટે વિશેષ ભેટસામગ્રી આપવામાં આવી.

2. સ્વયં પરબ્રહ્મનો પ્રાગટ્ય મહિમા:

   • વૈરાટ બ્રહ્માએ પચાસ વર્ષ અને દોઢ પહોર સુધી સ્તુતિ કરી.
   • વેદોની સ્તુતિ સાંભળી પરબ્રહ્મ પોતે પૃથ્વી પર પ્રગટ થયા.
   • એકાંતિક ધર્મની સ્થાપન માટે શ્રીહરિ પ્રથમવાર પધાર્યા.

3. દેવતાઓ અને અવતારોનું આગમન:

   • ધર્મકુળના ઇષ્ટદેવ હનુમાનજી આ પ્રસંગે પધાર્યા.
   • અનંત દેવતાઓ અને અવતારો પરબ્રહ્મની ભક્તિ અને દર્શન માટે એકત્ર થયા.
   • ભક્તિમાતાની સખીઓ પ્રસૂતિ ગૃહમાં આવી અને દિવ્ય આનંદમાં મગ્ન થઈ.

4. ભક્તિની બાળલીલાઓ:

   • નવજાત પ્રભુના દર્શનથી માતાઓ અને સ્ત્રીઓ સમાધિસ્થ સ્થિતિમાં ખોવાઈ ગઈ.
   • બાળપ્રભુએ કમળને સ્પર્શ કરી, તેમની ભક્તિ ઊંડે પ્રેરાઈ ગઈ.
   • માતૃભક્તિમાં તત્પર થયેલા શ્રીહરિએ ભક્તિમાતા પ્રેમવતીની ગોદમાં આરામ લીધો.

કાલીદત્તનું કૃત્ય અને બાળપ્રભુનો ઉદ્ધાર

1. દિવ્ય સ્વરૂપનો વિરોધ અને અસુરભાવ:

   • પરબ્રહ્મ શ્રીહરિ પ્રગટ થતા જ આસુરી તત્વો તેમના અસ્તિત્વને નાશ કરવા આતુર થયા.
   • કાલીદત્ત, માયાવી તાંત્રિક, પોતાના માલિનવિદ્યાના બળે શ્રીહરિનો નાશ કરવા કૃત્યાઓ મોકલે છે.
   • છપૈયાપુરમાં ભક્તિમાતા પ્રેમવતીના ગૃહમાં કૃત્યાઓ પુત્રને ઉપાડી લે છે.

2. માતૃવિલાપ અને હનુમાનજીનો આગમન:

   • ભક્તિમાતા પુત્રવિયોગથી વિહવળ બની ગઇ.
   • પવનપુત્ર હનુમાનજી માતાનું રોદન સાંભળી તત્કાળ પ્રગટ થયા.
   • ભક્તિમાતાને ધીરજ આપી, બાળપ્રભુને પાછા લાવવા દોડી ગયા.

3. શ્રીહરિના એક દૃષ્ટિથી કૃત્યાઓનો નાશ:

   • કૃત્યાઓ બાળકને કાલીદત્ત પાસે લઇ જવા દોડતી હતી.
   • શ્રીહરિના એક દૃષ્ટિથી કૃત્યાઓ પરાજિત થઇ, અને બાળપ્રભુને પ્રથ્વી પર મુકી દીધો.
   • હનુમાનજીએ કૃત્યાઓને પકડી, અને તેમના સ્પર્શથી જ તેઓ ત્રાસી ગયા.
   • વિનંતી કરીને મુક્તિ માંગી, અને હનુમાનજીએ તેમને છોડ્યા.

4. ભક્તિમાતાને પુત્રપ્રાપ્તિ અને હનુમાનજીનું વચન:

   • હનુમાનજી બાળપ્રભુને સાદરે માતાને સુપ્રત કરે છે.
   • ભક્તિમાતા પુત્રને ફરીથી પામતા હર્ષથી રડી પડે છે.
   • હનુમાનજી ભવિષ્યદ્રષ્ટિ આપીને અંતર્ધાન થાય છે.

5. અન્ય અગત્યની ઘટનાઓ:

   • વૈશાખ સુદ દશમ, ગુરુવાર: પયઃપાન સંસ્કાર યોજાયો.
   • વૈશાખ સુદ એકાદશી, શુક્રવાર: શ્રીહરિને પારણે પોઢાડ્યા.

શ્રીહરિનું નામકરણવિધિ

1. વિધિના શુભ સમય અને મહાત્માની આગમન:

   • આ.સં. ૧૮૩૮, અષાઢ વદ સાતમ, ગુરુવાર, શ્રીહરિના નામકરણવિધિનો શુભ પ્રસંગ આવ્યો.
   • ત્રિકાળજ્ઞાની માર્કંડેય ઋષિ તીર્થાટન દરમિયાન સમયસર પધાર્યા.
   • ધર્મદેવને અતિ આનંદ, મહાત્માનું આદરપૂર્વક સ્વાગત કર્યું.

2. માર્કંડેય ઋષિ દ્વારા નામકરણ સંસ્કાર:

   • ઋષિએ શ્રીહરિની કુંડળી જોઈ અને અતિ પ્રસન્નતા અનુભવી.
   • કુંડળી અનુસાર તેમના માટે ત્રણ પવિત્ર નામ નક્કી કર્યા:
     1. હરિ → કર્ક રાશિનું નામ
     2. કૃષ્ણ → શ્યામકાંતિના આધારે
     3. હરિકૃષ્ણ → બંને નામનો સંયોજન
   • તપ, ત્યાગ, અને ધર્મમાં શિવજી જેવા શ્રેષ્ઠતા પ્રાપ્ત કરશે, તેથી "નીલકંઠ" નામ પણ તેમને આપવામાં આવ્યું.

3. શ્રીહરિના ભવિષ્ય વિશે ઋષિનું મહાન વચન:

   • "આ બાળક કોઈ સામાન્ય મનુષ્ય નથી. તેઓ કોઈની ઉપમા ન લે, કેમ કે તેઓ અનન્ય છે."
   • "તેઓ લાખો માનવીઓ માટે આશરો બની વિશ્વના કલ્યાણ માટે પ્રગટ થયા છે."
   • "તેમણે પૃથ્વી પર શુદ્ધ એકાંતિક ધર્મનું સ્થાપન કરવા આવ્યા છે."
   • "હું તો સૌપ્રથમ ભક્ત બની ગયો!" – ઋષિએ હર્ષથી પ્રગટ કર્યું.

4. શ્રીહરિના દર્શન અને ઋષિનું આશીર્વાદ:

   • માર્કંડેય ઋષિએ બાળપ્રભુને નિર્મળ દષ્ટિથી જોયા, શ્રીહરિએ પણ દિવ્ય દ્રષ્ટિથી જવાબ આપ્યો.
   • ઋષિએ શ્રીહરિના શિર પર આશીર્વાદરૂપે હસ્ત મૂક્યો.
   • "આ બાળક સમગ્ર વિશ્વનું મંગલ કરશે." – ઋષિએ જાહેરાત કરી.

5. શાસ્ત્રનો નવીન સંકેત અને ત્યાગીઓ માટે સંદેશ:

   • "હવે ત્યાગીઓને ધનસંપત્તિ ગ્રહણ કરવી નહિ."
   • "આ બાળપ્રભુના પ્રાકટ્યથી શાસ્ત્રીય નિયમો વધુ મજબૂત બની જશે."

6. વિધિ પૂર્ણ થતાં શ્રીહરિના માતા-પિતાનો આનંદ:

   • ધર્મદેવ અને ભક્તિમાતાની અતિ ઉત્સાહભરી હર્ષસૂચક નજર, શ્રીહરિના મહિમાને સમજી શક્યા ન હતા.
   • શ્રીહરિનું નામકરણ સમાપ્ત થયું અને પુત્ર માટે અનંત આશીર્વાદ વર્ષાવાયા. 🚩

શ્રીહરિના બાળલીલા: ભૂમિ વિધાન અને અંતપ્રાશન વિધિ

1. ભૂમિ ઉપર પધરાવવાનો શુભ પ્રસંગ (પાંચમો માસ)

📅 આ.સં. ૧૮૩૮, શ્રાવણ સુદ એકાદશી

• શ્રીહરિનું ભૂમિપૂજન કરી વડતલમાં શ્રી વરદાયીની મૂર્તિ પધરાવવામાં આવી.
• શાસ્ત્રીય વિધિ અનુસાર બાળપ્રભુને પ્રથમ વાર જમીન પર બેસાડવામાં આવ્યા.
• ઉત્સવમાં બ્રાહ્મણો, સગાં-સંબંધી ઉમટી આવ્યા અને મહાન ભોજન પ્રસંગ યોજાયો.

2. અંતપ્રાશન વિધિ (છઠ્ઠો માસ)

📅 આસો સુદ બીજ – બાળપ્રભુ માટે પયવારનો પહેલો ભોજન પ્રસંગ

• શ્રીહરિની અંતઃસૂચિ માટે ધર્મદેવે તેમને ત્રણ વસ્તુઓ આગળ રાખી:
  1. સોનાની મહોર (સંપત્તિનું પ્રતિક)
  2. તલવાર (શૌર્ય અને શક્તિનું પ્રતિક)
  3. શાસ્ત્રગ્રંથ (ધર્મ અને જ્ઞાનનું પ્રતિક)
• બાળપ્રભુએ તલવાર અને મહોર છોડીને ગ્રંથ પર હાથ મૂક્યો.
• ધર્મદેવને પ્રતીતિ થઈ કે તેઓ મહાન શાસ્ત્રવેત્તા બનશે.

3. માતા-પિતા સાથે ભાવવિભોર ક્ષણો

• ધર્મદેવે આનંદથી બાળકને ઉંચકી લીધા અને માતાની ગોદમાં સોંપી દીધા.
• ભક્તિમાતા અને સખીઓએ આશીર્વાદ અને પ્રેમ વર્ષાવ્યો.
• પ્રભુ માતાની ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈ તેમના પ્રેમમાં લીન થઈ ગયા. 
  
  

  શ્રીહરિના કર્ણવેધ અને બાળલીલાઓ

  1. કર્ણવેધ સંસ્કાર

  📅 આ.સં. ૧૮૩૮, શરદ પૂર્ણિમા – શ્રીહરિના કર્ણવેધનો પાવન પ્રસંગ

  • ધર્મદેવે સગાં-સંબંધીઓને આમંત્રિત કરી ભવ્ય ઉત્સવ યોજ્યો.
  • શાસ્ત્રોમાં કર્ણવેધ સંસ્કારનું મહત્વ:
    • ભક્તો ભગવાનના કાન પકડી તેમને સાચા માર્ગે લાવી શકે – એ ભાવનાથી આ વિધિ થાય.
    • ભગવાને ભક્તોના શબ્દો કાનમાં પહોંચે એ માટે આ સંસ્કાર જરૂરી માન્યો.
  • ભક્તિમાતા અને ભક્તિદેવી ઉલ્લાસપૂર્વક આ વિધિ નિહાળી રહ્યાં હતા.
  • માતા હળવાશથી મજાક કરી: “તમારા કાન હવે મારા હાથમાં છે, એટલે ભક્તોને દુઃખ ન પહોંચાડતા!” 😇

  2. બાળપ્રભુની બોલવાની મીઠી શીખ

  • પહેલા તોતડી વાણી બોલતા ત્યારે ભક્તો આનંદથી હસતા.
  • જ્યારે સમજાય તેવું બોલતા ત્યારે સૌ આશ્ચર્યચકિત થઈ જતા.
  • ક્યારેક ગંભીર મુખમુદ્રા બનાવી જાણે એવુ ઈશારો કરતા કે "મારી વાણી તો કોઈને સમજી ન શકે!" 🤭

  3. ઘૂંટણભેર ચાલવાના રમૂજી પ્રસંગો

  • એક વર્ષ પૂર્ણ થતાં બાળપ્રભુ ધીમે ધીમે ઘૂંટણભેર ચાલતા શીખી ગયા.
  • ક્યારેક ચાલતાં ચાલતાં ઘરની બહાર નીકળી જતા, ઉંબરો ઓળંગતા અને પડી પણ જતા.
  • માતા દોડીને તેમને ઉંચકી લેતાં, અને તેઓ મીઠી હાંસી હસતા! 😊

  4. માતા સાથે પ્રેમભર્યા હળવા પળો

• માતા રસોઈ બનાવતી હોય ત્યારે તેઓ પાછળથી જઈ વાંસા (ખંભા) પર ચડી જતા.
• માતાના ગળે હાથ નાખી હીંચકું લેતા – માતા પ્રેમભર્યો કંટાળો બતાવતાં.
• માતા હાથ છોડાવવાનો પ્રયત્ન કરતા, પણ બાળપ્રભુ વધુ મજબૂત પકડી લેતા!
• આવી અનોખી માતા-પુત્રની પ્રેમભીની બાળલીલાઓ ભક્તિ અને ભગવાનના અપરંપાર પ્રેમને પ્રગટ કરતી.